Leestijd: ongeveer 4 minuten

We kregen onlangs een paar vragen over specifieke houtsoorten en over het feit dat die problemen gaven bij de behandeling. Daarom in deze blog aandacht voor wat "inhoudsstoffen" zijn, wat die zoal tot gevolg kunnen hebben en een paar voorbeelden van houtsoorten waarbij je daarmee te maken kunt krijgen.

Laten we eerst maar eens kijken wat we eigenlijk bedoelen met "Inhoudsstoffen". Zoals in de andere blogs al eens is aangestipt bestaat hout onder andere uit vezels die tot één geheel worden gebonden door Lignine. Kort door de bocht en eenvoudig voorgesteld mag je hout dus voorstellen als een bos met rietjes (de vezels) die met lijm (de Lignine) aan elkaar geplakt zijn en zo een stammetje vormen. De hout-rietjes zijn, net als bij de limonade-rietjes, hol en dienen voor het transporteren van vocht en voedingsstoffen door het hout van de wortel naar de kruin. Als zo'n boom nou eens op een stuk grond groeit dat vol met kalk zit dan kun je je wellicht voorstellen dat die kalk enigszins wordt opgelost en mee de boom in gaat via het water dat de boom opzuigt. En het kan daarbij natuurlijk ook best gebeuren dat er ergens wat kalkdeeltjes gevangen raken in de wirwar van rietjes waardoor het hout ineens kalk gaat bevatten. Teakhout is bijvoorbeeld zo een houtsoort die vaak kalk bevat. Je ziet dan als je goed kijkt op allerlei plaatsen witte streepjes of puntjes in het hout zitten en merkt misschien ook bij het bewerken van zo'n stuk dat je gereedschap sneller bot wordt dan bij een stuk hout dat geen kalk bevat.

Net als dat hout kalk op kan nemen kan het ook allerlei andere materialen opnemen. Denk bijvoorbeeld ook aan kiezel wat knetterhard is en daardoor natuurlijk helemaal vervelend is voor je gereedschap. De uit het water opgenomen kalk en kiezel vormen harde klontjes in het hout die vooral vervelend zijn tijdens het bewerken van het hout. Houtsoorten die kalk of kiezel bevatten bewerkt je dan ook het liefst met gereedschap dat is voorzien van hardstalen snijkanten omdat je gereedschap anders wel erg snel bot wordt en je daar dus veel kosten en werk aan hebt om dat in orde te houden.

Kalk en kiezel vormen klontjes die vrijwel niet meer oplossen. Daarnaast kan hout ook stoffen opnemen uit het water of zelf stoffen aanmaken die wél makkelijk op blijven lossen in water. Zo maakt Eiken bijvoorbeeld zelf de stof Looizuur aan wat prima oplost in water. Zodra een stuk Eiken dan ook nat wordt lost het looizuur dat in het hout aanwezig is op en spoelt dan uit waardoor het langs de buitenzijde van het hout loopt. Heel natuurlijk en begrijpelijk maar of we daar wel of niet blij van worden is de vraag en hangt er maar net van af welke bril je op hebt. Looizuur heeft een bittere smaak en beschermt de boom daardoor tegen aantasting door insecten en bacteriën wat natuurlijk erg prettig is. Minder prettige kant van het looizuur is dat het met van alles en nog wat reageert en dan zwart wordt. Daardoor wordt het hout snel zwart tenzij het volledig wordt afgesloten van de buitenlucht. Maar dat afsluiten heeft dan weer als vervelende consequentie dat het hout niet meer kan ademen en veel onderhoud zal vergen om het zo te houden. Het looizuur zorgt er niet alleen voor dat het hout zwart wordt maar zorgt er ook voor dat ijzer sneller gaat roesten en doordat Looizuur uitspoelt kunnen ook zwarte verkleuringen op onderliggend metselwerk of tegels ontstaan. De meeste van die verkleuringen kunnen worden verwijderd met behulp van Oxaalzuur.

Eiken wordt dus beschermd door het looizuur en kleurt als gevolg daarvan zwart maar daar blijft het dan ook wel zo'n beetje bij. Bij andere houtsoorten zijn de gevolgen van die inhoudsstoffen nog groter. Een mooi voorbeeld daarvan is Iroko. Die houtsoort wordt, net als Eiken, zwart als het in contact met ijzer komt maar daarnaast bevat Iroko een stofje dat Chlorophorin heet. Chlorophorin is niet alleen giftig waardoor het slijmvliesontstekingen kan veroorzaken bij wie er mee werkt maar zorgt er daarnaast ook voor dat de droging van afwerkproducten op olie- en polyesterbasis ernstig vertraagd wordt. Als je dus Iroko wil voorzien van een oliebehandeling dan dien je met een aanmerkelijk langere droogtijd rekening te houden of moet je noodgedwongen kiezen voor een afwerking op basis van kunsthars. Afwerksystemen die watergedragen zijn kunnen er bij Iroko voor zorgen dat het oppervlak wit uitslaat. De inhoudsstoffen van Iroko hebben niet alleen gevolgen voor het hout zelf maar ook voor andere producten. Wie bijvoorbeeld een betonbekisting van Iroko maakt zal ondervinden dat zelfs de uitharding van zijn beton door de inhoudsstoffen van Iroko sterk wordt vertraagd.

Zorgt het looizuur in eiken ervoor dat ijzer sneller gaat roesten, Merbau bevat inhoudsstoffen die ervoor zorgen dat ijzer juist wordt beschermd tegen corrosie. Aluminium daarentegen wordt juist weer extra snel aangetast door nat Merbau. Als je Merbau van dichtbij bekijkt zie je, naast de vaak aanwezige kalkinsluitingen, ook donkerbruine stipjes of streepjes. Dat is een gomachtige stof die ook wateroplosbaar is en dan ook snel uitspoelt als het hout niet heel grondig wordt behandeld. Gevolg van dat uitspoelen is dat er een bloedrode vloeistof langs het hout zal lopen en dat effect wordt dan ook  "bloeden" genoemd.

En zo zijn er dus veel houtsoorten waarvan de inhoudsstoffen die houtsoort juist wel of juist niet geschikt maken voor een bepaalde toepassing of waarbij het afwerken daarvan extra aandacht vergt.

…