Gekookte lijnzaadolie wordt in Nederland vaak gebruikt als eindproduct voor houtbescherming. Wat veel mensen echter niet weten is dat er heel veel verschil in soorten lijnzaadolie zit. Zoveel zelfs dat sommige soorten gekookte lijnzaadolie eigenlijk helemaal niet gekookt zijn... Op deze pagina proberen we een klein tipje van de sluier voor u op te lichten.

Gekookte lijnzaadolie wordt gemaakt uit olie die wordt geperst uit zaden van de vlasplant. Behalve dat er uiteraard verschil in kwaliteit van de zaden zit, ontstaat er ook een groot kwaliteitsverschil door de wijze waarop de olie wel of niet behandeld wordt. En dat verschil in behandeling vergt kennis van zaken, de juiste installatie en ook zeker een grote dosis ambachtelijk fingerspitzengefühl.

Gekookte lijnolie wordt gemaakt uit Rauwe Lijnzaadolie. Dat is het product dat na het persen van lijnzaad ontstaat. Lijnzaad is het zaad van de vlasplant. Er zijn een aantal soorten vlas. Zo zijn er vlassoorten die met name geteeld worden voor de stengels om daar linnen (vroeger ook wel lijnwaad genoemd) van te maken en zijn er ook soorten die speciaal geteeld worden vanwege de hoge olie-opbrengst van de zaden. Die laatste soort is uiteraard degene waar wij onze grondstoffen vandaan halen. Meer informatie over die grondstof leest u op de rauwe lijnzaad olie pagina.

Om de rauwe lijnzaadolie om te toveren wordt de olie tot ongeveer 200 graden Celsius verwarmd in speciaal daarvoor ontwikkelde ketels. U zou zo'n ketel als het ware kunnen vergelijken met grote friteuse. In ons geval hebben we op het moment dat we dit verhaal schrijven twee pannen met een inhoud van respectievelijk 1000 en 2000 liter. Beide pannen zijn voorzien van een verwarmingselement en natuurlijk van de nodige meetinstrumenten om het kookproces goed te kunnen volgen. Als de olie, samen met de eventueel van toepassing zijnde toevoegingen om het betreffende product te maken, in de ketel is gebracht wordt het verwarmingselement aan gezet waarna de inhoud van de ketel gedoseerd op de juiste temperatuur gebracht wordt. Soms is dat direct een eind-temperatuur, soms is is het een temperatuur waarbij er nog een andere grondstof toegevoegd wordt om vervolgens het kookproces te vervolgen. Het temperatuurverloop van dit proces is nauwkeurig bekend zodat we vooraf precies weten hoeveel tijd er nodig zal zijn voor het koken. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld het koken van Tungolie wat veel onvoorspelbaarder is en dus veel meer aandacht en ervaring vergt om tot een goed eindproduct te kunnen komen.

Tijdens het kookproces gaan de moleculen in de olie onderling verbindingen aan waardoor deze niet langer als losse "draden" in de olie drijven maar "vernetten" tot een raster van moleculen. Een dergelijk raster vormt een sterkere en elastischer film dan de losse moleculen uit de rauwe lijnzaadolie. Bovendien kan de olie door de gewijzigde samenstelling daarna ook beter een verbinding aan gaan met zuurstof waardoor een drogende olie ontstaat. Hieronder kunt u lezen dat er ook soorten op de markt zijn die niet gekookt zijn maar wel als zodanig worden aangeduid. Het verschil tussen die soorten met de soort die wij maken ligt onder andere in het vernetten van de moleculen waardoor een beter kwaliteit olie wordt verkregen hetgeen dus alleen gebeurd als de olie daadwerkelijk gekookt wordt.

Boven een bepaalde temperatuur ontstaat een exotherme reactie wat betekend dat het proces zelf warmte gaat genereren. Als we dus op dat moment de verwarmingsinstallatie uit zetten wordt de olie nog steeds warmer en warmer. Zouden we niet op tijd ingrijpen dan zou de olie spontaan in brand vliegen of zou een grote klomp kauwgom in plaats van een mooie olie ontstaan. Zodra de olie dan ook op de juiste temperatuur gekomen is wordt deze afgetapt en actief gekoeld om de temperatuur zover naar beneden te brengen dat deze exotherme reactie wordt gestopt.

Enkele verschillende soorten die ontstaan na het koken of verwerken van de olie zijn:

Gekookte Lijnzaadolie

Deze oliesoort wordt verkregen door rauwe lijnzaadolie tot circa 200 graden te verhitten en toevoegingen bij te voegen waardoor de eigenschappen veranderen en een natuurlijk drogende olie ontstaat.

Dubbel Gekookte Lijnzaadolie

Door de olie op een andere wijze te verkoken wordt de zuurgraad verder verlaagd waardoor een minder agressieve olie wordt verkregen.

Standolie (Lijn olie)

Standolie is een gekookte en geraffineerde olie die over het algemeen sterk ingedikt is door langdurige verkoking. Het wordt onder andere toegepast om verf elastischer te maken en meer glans te geven. Het vergeelt minder dan gewone gekookte variant en vormt na droging een glanzende, elastische laag die bovendien erg duurzaam is.

Geraffineerde Lijnzaadolie

Geraffineerde lijnzaadolie is olie die gekookt en behandeld is met bleekaarde waardoor de slijmstoffen uit de olie gehaald worden en tevens de kleur van de olie lichter wordt.

Verrijkte Gekookte Lijnzaadolie

Verrijkte Gekookte lijnzaadolie is daadwerkelijk gekookt waarbij bovendien tijdens het koken op het juiste moment een percentage Tungolie is toegevoegd om de kwaliteit nog verder te verbeteren. Klik hier voor deze blend van oliën.

Geblazen Lijnzaadolie

Sommige bedrijven brengen ook een mix van rauwe Lijnzaadolie met siccatief op de markt als "gekookte Lijnolie". Veelal gaat het dan echter om geblazen lijnzaadolie. Geblazen Lijnzaadolie wordt verkregen door rauwe Lijnzaadolie te verhitten, er een siccatief aan toe te voegen en er vervolgens lucht door te blazen. Op die manier ontstaat een olie met een bruine kleur die snel droogt. De kwaliteit ervan is minder maar de prijs ook...